نمونه هنر دست کارآموز قلمزنی (شاگرد استاد خلجی)

برای سفارشات خود بر روی سطح و حجم با شماره تلفن : 09394471240 خانم نجیمی تماس حاصل فرمایید.

نقوش درختی شکل ، که فرم اصلی شکل یابی آنها، فرم های دو شاخه ایس ، که باطبیعتی خمیده و نرم، بعنوان معمول ترین عنصر و ویژگی بیانی هنر اسلامی و تنها در همین فرهنگ هنری دیده می شود.

ختایی یعنی منسوب به ختا ، ختایی یادگاری از نفوذ هنر چین در ایران پس از حمله مغول از اسم طایفه "ختا " یا قراختا گرفته شده است. شماری از طراحان معتقدند که ختایی از خط مشتق شده است یعنی ادامه خط وانرا به صورت خط می نویسند.

استاد محمود دهنوی+قلمزنی در دوره مغول و تیموری
با تصرف ایران توسط مغولان شهرهای حلب، دیار بکر، موصل، شیراز و تبریز از مراکز مهم و بزرگ هنر قلمزنی شدند. دراین زمان آثار قلمزنی تحت تأثیر هنرهای بومی قرار گرفت، به گونه ای که در سوریه و مصر نشانه های این تحوّل بیشتر به چشم می خورد. ترصیع ظروف در این زمان به تقلید از دورة سلجوقی تداوم یافت. استفاده از هنر خوشنویسی در قلمزنی به وفور گسترش یافت و ظروف زیادی از این گونه ساخته و تزیین شد.
با حمله تیمور به ایران در سال 771 ق، هرات دوباره رونق هنری خود را بازیافت و بزرگ ترین مرکز هنری آن روز شد. هنر قلمزنی در این شهر بسیار درخشید. از جمله ظروف سنگاب در سمرقند است که اکنون در موزه ارمیتاژ نگهداری می شود. سنگاب هایی نیز از قرن هشتم در مسجد جامع هرات و در موزه آستان قدس رضوی موجود است. نقره کوبی روی فلزات در دوره صفوی به اوج شکوفایی و کمال خود رسید..

شکوفایی قلمزنی در دوره صفویه
 سه نفراز سلاطین دوران صفویه به نام های شاه اسماعیل ، شاه طهماسب و شاه عباس که خود از هنرخط نقاشی بهره مکفی برده بودند در پیشرفت هنر سعی بسیار نمودند و هنرمندان را در تمامی رشته ها مورد تشویق وحمایت خویش قرار دادند.

 در عصر صفوی که دوران طلایی هنر ایران به شمار می رود، هنر قلمزنی با حفظ سنن گذشته ادامه یافت و همچون دورة پیش، استفاده از فلزات گوناگون به طور گسترده در ساخت اشیای ارزشمند طلاکوب مرسوم شد. تحول این دوران در بکارگیری نقوش ظریف و بسیار ریز و زیبا بجای نقوش درشت و ضخیم در تزیین اشیاء بود. این هنر در زمان صفوی همچون دیگر رشته های هنرهای سنتی ایران از چنان ظرافت و زیبایی برخوردار شد که امروزه  هرجا هنر به اوج شکوفایی میرسد،تقلیدی از سبک دوره صفوی است.

قلمزنی در دوره قاجار
بعد از آن همه شگفتی سازی و اهمیت دادن به هنر حالا در دوران قاجار هنر با بی اعتنایی روبرو شد و تمامی هنرها از جمله قلمزنی روبه زوال نهادند. در این دوران ساخت جعبه های قلمزنی با نگارش خطوط و خوشنویسی و طلاکوب و اسطرلاب سازی به شیوه قلمزنی و مشبک کاری مرسوم و متداول بود..

قلمزنی در دوره معاصر

و بالاخره  در دوره معاصر قلمزنی بازنده کردن سنن ارزشمند گذشته به همراه نوآوری هایی در آن  جانی دویاره گرفت و زنده شدن دوباره خود را  مدیون تلاش هنرمندان قلمزنی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است که از زمان تأسیس این کارگاه در سال 1335 ه.ش و انتصاب هنرمند شایسته (مرحوم استاد محمود دهنوی) به سرپرستی این کارگاه ها، این هنر جان تازه ای یافت و گامی نو در توسعه و گسترش این هنر برداشته شد. این حرکت نخست با ارائه طرح ها و نمونه های بارز و منحصر به فرد، که با آثار عرضه شده در بازار متمایز بود، آغاز شد و الگویی برای هنرمندان به شمار رفت و تا بحال ادامه دارد.

نمونه های زیبای قلمزنی دوره معاصر

هنر قلمزنی در دوره اسلام
 اوایل دوره اسلامی که اعراب آشنایی چندانی با  هنر نداشتند، هنر قلمزنی دوره ساسانی را مورد تقلید قرار داده و در سده‌های بعد ، در اثر تاثیرپذیری هنرمندان ایرانی از اسلام و عقاید آنان، به خلق آثار هنری جدیدی پرداختند و کم کم نقوش بی نظیر و طرح‌های بومی و اسطوره‌ای ایرانی جای خود را به خطوط کوفی و آیات و احادیث داد. در دوره? سامانیان هنر قلمزنی در اثر تبادلات تجاری به سایر ممالک اسلامی راه یافت. اشیای قلمزنی شده دوران دیلمیان در موزه‌های ایران از جمله آثار معروف این دوره‌است. از سده‌های اولیه تا قرون سوم و چهارم قمری اشیای فلزی در ایران به سبک زمان ساسانی ساخته می‌شد. مکتب قلمزنی خراسان در سده? چهارم قمری شکل گرفت و در دوره? سلجوقی به اوج کمال خود رسید.

قلمزنی در دوره سلجوقی
سلجوقیان در اوایل سدة پنجم قمری(429) از ترکستان به ماوراءالنهر آمدند و سکونت گزیدند و بعد ازبه تصرف درآوردن  خراسان وبا علاقه ای که حکام سلجوقی به هنر داشتند، تمامی هنرها از جمله قلمزنی مورد حمایت قرار گرفت و گسترش چشم گیری یافت. تحولاتی که در این دوره صورت گرفت ایجاد نقوش گیس باف شامل نوارهایی در تزیینات ظروف به شیوه و سبک بسیار زیبا بود. ترصیع فلزات به صورت مفتول های طلا، مس و نقره و یا ترصیع ظروف مفرغی با مفتول مس رایج شد. از سبک های بسیار زیباکه در این دوره باب شد مشبک کاری روی فلز بود. هنر قلمزنی خراسان که در قرن پنجم و ششم قمری، همزمان با حکومت سلجوقی در شرق به ویژه خراسان و ماوراءالنّهر رواج یافته بود، پس از حمله مغول به دلیل ویران شدن بسیاری از مراکز هنری این منطقه و مهاجرت هنرمندان به غرب و میان رودان، در آن نواحی تداوم یافت. هنر فلزکاری خراسان از شرق شروع شد و در غرب رشد و گسترش یافت..